Kompresjoterapia (terapia uciskowa) - zastosowanie, efekty i przeciwwskazania

Co to jest kompresjoterapia? Kiedy się ją stosuje? Czy działa i jakie przynosi efekty? Czym różni się od drenażu limfatycznego? Ten artykuł to kompendium wiedzy o kompresjoterapii. Zapraszamy do lektury.

Kompresjoterapia - co to jest?

Kompresjoterapia to metoda leczenia obrzęków za pomocą ucisku. Odpowiednie jego dobranie i stopniowanie pomaga krwi i płynowi limfatycznemu odpływać z kończyn (dolnych lub górnych), bo to ich w przeważającej większości dotyczą problemy, które leczy się terapią uciskową. Zmniejszając średnicę żył - zarówno powierzchownych, jak i głębokich - przybliża się niewydolne zastawki do siebie, ułatwiając im pracę i zmniejszając tzw. refluks żylny.

Kiedy stosuje się kompresjoterapię?

Wskazaniami do kompresjoterapii są:

• żylaki,
• zespół pozakrzepowy,
• zapalenie żył,
• przewlekła niewydolność żylna,
• obrzęki limfatyczne, w tym pooperacyjne, tłuszczowe, a także te pojawiające się w czasie ciąży.

Kompresjoterapia pomaga więc w wielu problemach zarówno z przepływem krwi, jak i limfy. Stosuje się ją nie tylko podczas leczenia, ale również w celach profilaktycznych, na przykład przy przyjmowaniu niektórych leków, braku ruchu, pracy stojącej lub siedzącej, po operacji żył czy skleroterapii. 

Zasadność stosowania kompresjoterapii w konkretnym przypadku zawsze powinien ocenić lekarz.

Jakie są przeciwwskazania do kompresjoterapii?

Kompresjoterapii nie powinno się stosować, jeśli pacjent cierpi między innymi na miażdżycę, zapalenie tętnic, niewydolność serca, mikroangiopatię cukrzycową, ma problemy skórne (niezależne lub alergiczne, powodowane przez odzież uciskową) albo po prostu ten rodzaj leczenia sprawia mu ból. Przed zaleceniem takiego leczenia specjalista na pewno wykluczy wszystkie przeciwwskazania.

Rodzaje kompresjoterapii

Używa się dwóch głównych metod kompresjoterapii: bandażowania oraz odzieży uciskowej.

Do bandażowania stosuje się specjalne bandaże o krótkim naciągu, by zapewnić odpowiednio duży ucisk. Poprawnie założony bandaż (bez fałd i luk, o równym nacisku) jest skuteczny, ale to dużo trudniejsza technika, której wykonanie najlepiej powierzyć wykwalifikowanemu fizjoterapeucie. Dlatego stosuje się ją w wyjątkowych przypadkach, najczęściej w bardzo zaawansowanych stanach choroby.

Dużo prostsza w użyciu odzież uciskowa jest powszechniejsza - pacjent bez problemu zakłada ją samodzielnie. Siła ucisku jest stopniowana, od najwyższej przy stopie lub dłoni po najsłabszą w górnej części kończyny. W ten sposób płyny są odprowadzane najskuteczniej. By jednak odzież działała odpowiednio, jej parametry dobiera specjalista.

Do wyboru są podkolanówki, pończochy, rajstopy, niektórzy producenci oferują także legginsy. Wszystkie modele są podzielone na najczęściej cztery klasy ucisku (między 10 a 60 mmHg). Choć są one standaryzowane, to standardy mogą nieco różnić się w zależności od kraju pochodzenia producenta - zawsze warto więc sprawdzić dokładne wartości w milimetrach słupa rtęci (mmHg).

Trzeba też pamiętać o dobraniu odpowiedniego rozmiaru odzieży do wymiarów każdej kończyny pacjenta. Mierzenie powinno być wykonane po dłuższym odpoczynku na leżąco.

Czy kompresjoterapia przynosi efekty?

Skuteczność kompresjoterapii zależy od wielu czynników. Jeśli ucisk jest właściwie dobrany i odpowiednio częsty, a pacjent przestrzega zaleceń, efekty zwykle są widoczne. Ból nóg powinien być mniejszy, z czasem maleje także obwód kończyny.

By przyspieszyć efekty kompresjoterapii przy obrzęku limfatycznym, warto zapytać lekarza również o drenaż limfatyczny (presoterapię).

Kompresjoterapia a drenaż limfatyczny

Mechaniczny drenaż limfatyczny określa się czasem kompresjoterapią pneumatyczną. To zabieg, podczas którego włożona do specjalnego mankietu kończyna jest uciskana przez kolejne komory wypełniane powietrzem. W zależności od wybranego trybu, kolejność pompowania może być różna, a ciśnienie we wcześniejszych komorach może się zmniejszać albo być utrzymane (a więc obszar ucisku się przesuwa albo powiększa).

Podstawową różnicą jest to, że kompresjoterapia w postaci bandażowania albo odzieży uciskowej towarzyszy pacjentowi w życiu codziennym, podczas gdy zabieg drenażu limfatycznego przeprowadza się w określonym momencie, w spoczynku i bez możliwości poruszania się w tym czasie.

Terapia uciskowa oraz drenaż mechaniczny doskonale się uzupełniają - jeśli więc są ku temu powody, warto stosować oba rozwiązania. Trzeba jednak pamiętać, że wskazania i przeciwwskazania do obu terapii nie pokrywają się całkowicie.

Jeśli specjalista zaleci stosowanie mechanicznego drenażu limfatycznego, to można wyposażyć się w domowy aparat do presoterapii. Programy terapeutyczne w naszych urządzeniach powstały wspólnie ze specjalistami z Polskiego Towarzystwa Limfologicznego, a aparaty posiadają certyfikat organizacji medycznej. Można z nich korzystać zarówno w ramach profilaktyki (np. uczucie ciężkich nóg), jak również do leczenia obrzęków limfatycznych.