Limfa i układ limfatyczny - kompendium wiedzy

Układ limfatyczny to stosunkowo mało znany system ludzkiego organizmu. Jaką ma budowę, funkcje, na co może chorować? Wiele pytań pojawia się również o limfę - co to jest, jak działa i jak wygląda? Postanowiliśmy więc zebrać odpowiedzi na najczęstsze pytania w kompendium wiedzy o limfie (chłonce) i układzie limfatycznym.

Jak zbudowany jest układ limfatyczny?

Anatomia układu limfatycznego nie jest bardzo skomplikowana. Zasadniczą jego częścią jest sieć naczyń, które rozchodzą się po całym ciele człowieka. Układ limfatyczny zawiera węzły i pnie chłonne, które łączą grupy naczyń i przekazują chłonkę dalej. Poza tym do układu limfatycznego należą też większe narządy, takie jak grasica oraz śledziona.

Jakie funkcje pełni układ limfatyczny? 

Układ limfatyczny ma za zadanie wytwarzać przeciwciała, transportować substancje uwalniane przez komórki (m.in. enzymy, cytokiny) oraz oczyszczać organizm: usuwać obumarłe i zmutowane komórki, bakterie, wirusy, grzyby, a także toksyny z organizmu – zarówno mechanicznie, przez odfiltrowanie ich do nerek oraz wydalenie, jak i przez reakcję immunologiczną. 

Co to jest limfa?

Limfa, inaczej nazywana chłonką, to płyn, który płynie naczyniami limfatycznymi. Skład limfy jest podobny do osocza, choć nieco zmienia się w zależności od miejsca, w którym się znajduje, oraz od czynników zewnętrznych, jak aktywność fizyczna czy dieta. 

Jak i z czego powstaje limfa?

Limfa powstaje z płynu międzykomórkowego, który po przesączeniu przez ściany naczyń limfatycznych, w kapilarach limfatycznych, staje się chłonką. Poza tym chłonka składa się z limfocytów, wody, soli mineralnych, białek i tłuszczy. 

Jak wygląda limfa i jaki ma kolor?

Limfa może mieć nieco inny kolor w zależności od tego, z jakiego narządu akurat transportuje składniki. Czysta chłonka jest bezbarwna, ale na przykład wychodząc z jelita cienkiego, może mieć kolor mleczny, a opuszczając wątrobę - brunatny.

Jakie limfa ma funkcje, co transportuje i czy oczyszcza organizm?

Głównym zadaniem limfy jest transport różnych składników. Na przykład z jelita cienkiego przenosi tłuszcze, z wątroby białka, a z grasicy i szpiku kostnego rozprowadza limfocyty T i B, odpowiedzialne za naszą odporność. Transportuje również substancje, których organizm powinien się pozbyć, do nerek, dzięki czemu wydalamy je z moczem - można więc powiedzieć, że zadaniem limfy jest też oczyszczanie organizmu.

Jak wspierać układ limfatyczny?

Najczęściej problemy z układem limfatycznym wynikają z zastojów chłonki, powodowanych na przykład siedzącym trybem życia i małą ilością ruchu. W przypadku jakichkolwiek niepokojących objawów koniecznie trzeba skonsultować się ze specjalistą, ale jeśli są to obrzęki niegroźne, niewielkie i pojawiające się sporadycznie po wysiłku albo z powodu upałów, to można wesprzeć przepływ chłonki za pomocą ciepłych lub zimnych kąpieli, masażu albo drenażu limfatycznego.

Jakie choroby dotykają układ limfatyczny?

Do najczęstszych chorób układu limfatycznego należą:

• obrzęk limfatyczny (pierwotny lub wtórny),
• zapalenie naczyń limfatycznych,
• zapalenie węzłów chłonnych,
• zapalenie migdałków,
• choroby nowotworowe (chłoniaki, białaczki).

Więcej o tych chorobach dowiesz się z naszego artykułu pt. Choroby układu limfatycznego – jak rozpoznać najczęstsze schorzenia?

Jak leczy się problemy układu limfatycznego?

Leczenie zawsze zależy od stanu pacjenta. W przypadku obrzęków limfatycznych terapia koncentruje się na drenażu limfatycznym jako skutecznej metodzie pracy z obrzękami (pod warunkiem, że nie ma do niego przeciwwskazań). Obrzęk może występować samoistnie, na przykład z powodu wrodzonych wad układu, ale często jest jedynie objawem innych problemów - wtedy leczenie musi koncentrować się na eliminowaniu przyczyny.

Jak dbać o układ limfatyczny?

By układ limfatyczny działał prawidłowo, warto zadbać o zdrową, bogatą w składniki odżywcze dietę oraz regularną aktywność fizyczną. Jeśli masz pracę siedzącą, co godzinę wstań i przespaceruj się lub poruszaj przez 5 minut.