Czas czytania: około 4 minuty
Obrzęk limfatyczny to częste powikłanie niektórych nowotworów lub ich leczenia. Czym charakteryzuje się obrzęk nowotworowy, z czego wynika i jak mu zapobiegać? Wyjaśniamy w artykule.
Obrzęk limfatyczny to stan, w którym układ chłonny nie radzi sobie z odprowadzaniem limfy (chłonki), ponieważ produkuje jej zbyt dużo albo naczynia nie działają odpowiednio. Płyn ustrojowy przesiąka przez ściany naczyń i powoduje obrzęk, najczęściej w nogach, nieco rzadziej w rękach lub okolicach brzucha czy twarzy.
Wyróżnia się dwa rodzaje obrzęku: pierwotny, wynikający z wrodzonych wad układu chłonnego, oraz wtórny, czyli powodowany przez m.in. choroby nowotworowe (jako następstwo rozwoju choroby lub powikłanie podczas leczenia).
Obrzęki nóg przy chorobie nowotworowej dotyczą sporej grupy pacjentów, najczęściej tych:
Zdarza się też opuchlizna nóg po chemioterapii lub radioterapii (w wyniku utraty elastyczności po zwłóknieniu naczyń).
Obrzęk kończyny górnej natomiast jest głównie efektem usunięcia węzłów chłonnych z okolicy pachy, co często ma miejsce podczas mastektomii, o której więcej pisaliśmy w tekście: https://carepump.pl/blog/artykul/mastektomia-i-co-dalej-rehabilitacja-oraz-cwiczenia.
Obrzęk nowotworowy jest zazwyczaj związany ze schorzeniami:
Ryzyko obrzęków nóg przy chorobie nowotworowej zwiększa otyłość. Co ważne, opuchlizna nóg lub rąk przy nowotworze może wystąpić niemal od razu albo nawet po kilku latach.
Początkowo obrzęk może być niewidoczny, ale powodować dyskomfort. Z czasem opuchlizna kończyny będzie coraz bardziej zauważalna i bolesna. Miękki, nieleczony obrzęk, cały czas powiększając się, zacznie twardnieć - oznacza to, że tworzą się zwłóknienia, które będzie dużo trudniej wyleczyć. Napięta skóra robi się też bardzo wrażliwa, podatna na urazy i zmiany skórne, a rany trudno się goją.
Z tego względu z obrzękiem trzeba pracować możliwie szybko. Nieraz, by zmniejszyć ryzyko pojawienia się problemu, już profilaktycznie elementem leczenia nowotworu jest terapia przeciwobrzękowa.
Priorytetem w leczeniu obrzęku limfatycznego, niezależnie od jego przyczyn, jest zmniejszenie opuchlizny, odprowadzenie nadmiaru chłonki i przywrócenie jej właściwego przepływu. Terapia opiera się na drenażu limfatycznym, który wyszkolony fizjoterapeuta prowadzi w formie manualnego masażu lub jako zabieg z użyciem specjalnego aparatu do drenażu.
Mechaniczny drenaż limfatyczny można wykonywać także samodzielnie w domu, co jest wygodne w przypadku obrzęków przy chorobie nowotworowej. To bowiem zabiegi, które powinno się wykonywać często i przez długi czas, w tym też profilaktycznie. Możliwość prowadzenia ich bez konieczności wyprawy do gabinetu, w zaciszu własnego salonu, to duży komfort i ulga dla chorych. Trzeba tylko pamiętać, by przed pierwszym użyciem skonsultować ustawienia urządzenia z fizjoterapeutą.
Poza tym pacjentom zaleca się odpowiednie ćwiczenia: proste, mało intensywne, poprawiające krążenie, ale skupione na rozluźnianiu i rozciąganiu; a także korzystanie z bandaży lub odzieży uciskowej.
Bardzo istotna jest samodyscyplina pacjenta i stosowanie się do zaleceń. Nadmierny wysiłek, noszenie ciężkich rzeczy, ciasnych zegarków lub bransoletek, brak odpoczynku z uniesioną kończyną, gorące kąpiele, wizyty w saunie czy wygrzewanie się na słońcu, a także niewystarczająca troska o pielęgnację obrzękniętego obszaru albo dezynfekcję nawet drobnych skaleczeń mogą spowodować spore problemy i zniweczyć efekty dotychczasowej rehabilitacji.
Dodatkowo w zależności od indywidualnej sytuacji każdego pacjenta lekarz może zaproponować również inne zabiegi, m.in. sonoterapię (ultradźwięki), laseroterapię albo elektroterapię. Dokładne zalecenia poda jednak specjalista podczas spotkania z chorym po poznaniu wyników i dokładnej sytuacji pacjenta. Indywidualne podejście jest tu bowiem szczególnie ważne.