Opuchnięte uda – czy to obrzęk lipidowy?

Obrzęk, zwany potocznie opuchlizną, to nadmierne gromadzenie się płynu w przestrzeniach pozakomórkowych i pozanaczyniowych tkanek i narządów. Najczęściej spotyka się go w obrębie kończyn dolnych, zwłaszcza w okolicy ud. Jest związany mocno z aspektem estetycznym, ale ma swoje konsekwencje zdrowotne. Jakie mogą być przyczyny pojawienia się opuchlizny ud? Czy jest się czym martwić? Jak sobie poradzić z obrzękiem ud?

Obrzęk miejscowy a uogólniony

Obrzęk może być związany z wieloma stanami fizjologicznymi i patologicznymi. Może być miejscowy (związany ze zwiększeniem obrysu danej części ciała) oraz uogólniony (związany ze zwiększeniem przyrostu masy ciała). 

Obrzęk miejscowy może świadczyć o: 

• niewydolności żylnej,
• reakcji zapalnej, 
• zakrzepicy,
• obrzęku naczynioruchowym, 
• reakcji alergicznej,
• utrudnionym odpływie chłonki. 

Natomiast obrzęk uogólniony wynika najczęściej z: 

• niewydolności serca,
• niewydolności wątroby,
• zespołu nerczycowego,
• zaburzeń hormonalnych,
• niedożywienia,
• ciąży,
• zażywania niektórych leków.

Przyczyny obrzęku ud

Najczęstszymi przyczynami obrzęku ud są stan po ćwiczeniach, niewydolność układu limfatycznego (obrzęk limfatyczny) oraz zaburzenie w obrębie tkanki tłuszczowej (obrzęk lipidowy). 

Obrzęk ud po ćwiczeniach

Częstym stanem jest zwiększenie obwodu nóg po ciężkim treningu np. bieganiu czy jeździe na rowerze. Jeśli taki stan pojawia się na treningu i chwile po nim, a także pojawia się symetrycznie (dotyczy obu ud), związany jest prawdopodobnie ze zwiększonych napływem krwi do mięśni kończyn dolnych (ze względu na konieczność dostarczenia tlenu). Może to również być związane z mikrouszkodzeniami, czyli tzw. opóźnioną bolesnością mięśniową. W tych przypadkach wystarczy odpoczynek i odpowiednia regeneracja, aby pozbyć się obrzęków. 

Jeśli jednak obrzęk jest asymetryczny i pojawia się skupiony w jednym miejscu, towarzyszy mu ból, a objawy pojawiły się na treningu lub zaraz po nim i utrzymują się przez dłuższy czas, to nie bagatelizuj tego stanu. Może on być związany z uszkodzeniem struktury ciała i warto skonsultować się z lekarzem.

Obrzęk limfatyczny nóg

Następnym rodzajem jest obrzęk limfatyczny, związany z gromadzeniem się i zastojem chłonki w tkankach. Przyczyną powstania jest uszkodzenie naczyń chłonnych w wyniku urazu, zakażenia, stanów zapalnych, unieruchomienia oraz niewydolności żylnej. 

Obrzęk pojawia się asymetrycznie (często dotyczy tylko jednej nogi) i obejmuje całą kończynę dolną włącznie ze stopą. Kończyna jest ciężka, co zaburza ruchomość. Dodatkowymi mogą pojawić się: zaburzenia odżywienia skóry oraz zwłóknienie tkanek.

Obrzęk tłuszczowy ud

Ostatnią, często pojawiającą się przyczyną jest obrzęk lipidowy (tłuszczowy). Ta przewlekła choroba wywoływana jest przez nieprawidłowości w obrębie tkanki tłuszczowej. Obrzęk lipidowy jest symetryczny (dotyczy obu nóg) oraz obejmuje kończyny dolne bez stóp, najczęściej pośladki, biodra i uda (tzw. bryczesy). Dotyka głównie kobiety. 

Obrzęk lipidowy i limfatyczny najczęściej różnicuje się wykonując limfoscyntygrafię, MRI lub USG tkanki podskórnej. Zobacz też: Obrzęk lipidowy (lipodemia) a obrzęk limfatyczny - czym się różnią?

Każdy stan, który jest niepokojący, należy skonsultować z lekarzem. Aby dobrać odpowiednie postępowanie terapeutyczne potrzebne jest przeprowadzenie badania i wnikliwa diagnostyka. 

Opuchnięte uda czy obrzęk lipidowy ud?

W przypadku kobiet opuchnięte uda często okazują się być obrzękiem tłuszczowym. Stan ten często jest nierozpoznawany lub błędnie diagnozowany, gdyż rozpoznanie jest trudne i wymaga doświadczenia lekarza oraz znajomości kryteriów diagnostycznych. 

Wśród charakterystycznych objawów wymienia się: 

• „objaw mankietu”, czyli nagromadzenie tkanki tłuszczowej powyżej kostki (stopa nie jest objęta obrzękiem), 
• powiększenie kończyn dolnych jest obustronne i symetryczne, 
• zauważalna jest duża dysproporcja między górną i dolną częścią ciała (najczęściej widoczne w dużej różnicy rozmiaru ubrań), 
• rozmiary dolnej części ciała nie zmieniają się pod wpływem aktywności fizycznej i diety, natomiast chudnięcie zauważalne jest w górnej części ciała, 
• nogi kształtem przypominają kolumny, 
• obrzękowi towarzyszy cellulit, 
• występuje skłonność do powstawania siniaków. 

Postępowanie terapeutyczne opiera się na łagodzeniu objawów. Najczęściej stosuje się kompleksową terapię przeciwzastoinową z manualnym drenażem limfatycznym, kompresjoterapię,  liposukcję oraz presoterapię. 

Dodatkowo ważna jest odpowiednio dobrana aktywność fizyczna, natomiast katowanie się dietą i intensywnymi ćwiczeniami nie przyniesie zamierzonych efektów. Najważniejsze jest jednak postawienie trafnej diagnozy, gdyż na jej podstawie zostanie zaplanowany proces terapeutyczny.