Czas czytania: około 5 minut
Obrzęk, zwany potocznie opuchlizną, to nadmierne gromadzenie się płynu w przestrzeniach pozakomórkowych i pozanaczyniowych tkanek i narządów. Najczęściej spotyka się go w obrębie kończyn dolnych, zwłaszcza w okolicy ud. Jest związany mocno z aspektem estetycznym, ale ma swoje konsekwencje zdrowotne. Jakie mogą być przyczyny pojawienia się opuchlizny ud? Czy jest się czym martwić? Jak sobie poradzić z obrzękiem ud?
Obrzęk może być związany z wieloma stanami fizjologicznymi i patologicznymi. Może być miejscowy (związany ze zwiększeniem obrysu danej części ciała) oraz uogólniony (związany ze zwiększeniem przyrostu masy ciała).
Obrzęk miejscowy może świadczyć o:
Natomiast obrzęk uogólniony wynika najczęściej z:
Najczęstszymi przyczynami obrzęku ud są stan po ćwiczeniach, niewydolność układu limfatycznego (obrzęk limfatyczny) oraz zaburzenie w obrębie tkanki tłuszczowej (obrzęk lipidowy).
Częstym stanem jest zwiększenie obwodu nóg po ciężkim treningu np. bieganiu czy jeździe na rowerze. Jeśli taki stan pojawia się na treningu i chwile po nim, a także pojawia się symetrycznie (dotyczy obu ud), związany jest prawdopodobnie ze zwiększonych napływem krwi do mięśni kończyn dolnych (ze względu na konieczność dostarczenia tlenu). Może to również być związane z mikrouszkodzeniami, czyli tzw. opóźnioną bolesnością mięśniową. W tych przypadkach wystarczy odpoczynek i odpowiednia regeneracja, aby pozbyć się obrzęków.
Jeśli jednak obrzęk jest asymetryczny i pojawia się skupiony w jednym miejscu, towarzyszy mu ból, a objawy pojawiły się na treningu lub zaraz po nim i utrzymują się przez dłuższy czas, to nie bagatelizuj tego stanu. Może on być związany z uszkodzeniem struktury ciała i warto skonsultować się z lekarzem.
Następnym rodzajem jest obrzęk limfatyczny, związany z gromadzeniem się i zastojem chłonki w tkankach. Przyczyną powstania jest uszkodzenie naczyń chłonnych w wyniku urazu, zakażenia, stanów zapalnych, unieruchomienia oraz niewydolności żylnej.
Obrzęk pojawia się asymetrycznie (często dotyczy tylko jednej nogi) i obejmuje całą kończynę dolną włącznie ze stopą. Kończyna jest ciężka, co zaburza ruchomość. Dodatkowymi mogą pojawić się: zaburzenia odżywienia skóry oraz zwłóknienie tkanek.
Ostatnią, często pojawiającą się przyczyną jest obrzęk lipidowy (tłuszczowy). Ta przewlekła choroba wywoływana jest przez nieprawidłowości w obrębie tkanki tłuszczowej. Obrzęk lipidowy jest symetryczny (dotyczy obu nóg) oraz obejmuje kończyny dolne bez stóp, najczęściej pośladki, biodra i uda (tzw. bryczesy). Dotyka głównie kobiety.
Obrzęk lipidowy i limfatyczny najczęściej różnicuje się wykonując limfoscyntygrafię, MRI lub USG tkanki podskórnej. Zobacz też: Obrzęk lipidowy (lipodemia) a obrzęk limfatyczny - czym się różnią?
Każdy stan, który jest niepokojący, należy skonsultować z lekarzem. Aby dobrać odpowiednie postępowanie terapeutyczne potrzebne jest przeprowadzenie badania i wnikliwa diagnostyka.
W przypadku kobiet opuchnięte uda często okazują się być obrzękiem tłuszczowym. Stan ten często jest nierozpoznawany lub błędnie diagnozowany, gdyż rozpoznanie jest trudne i wymaga doświadczenia lekarza oraz znajomości kryteriów diagnostycznych.
Wśród charakterystycznych objawów wymienia się:
Postępowanie terapeutyczne opiera się na łagodzeniu objawów. Najczęściej stosuje się kompleksową terapię przeciwzastoinową z manualnym drenażem limfatycznym, kompresjoterapię, liposukcję oraz presoterapię.
Dodatkowo ważna jest odpowiednio dobrana aktywność fizyczna, natomiast katowanie się dietą i intensywnymi ćwiczeniami nie przyniesie zamierzonych efektów. Najważniejsze jest jednak postawienie trafnej diagnozy, gdyż na jej podstawie zostanie zaplanowany proces terapeutyczny.