Dlaczego puchną nogi? 12 głównych powodów

Dlaczego nogi puchną? Przyczyn może być bardzo dużo. Opuchlizna, czyli obrzęk, jest objawem nieswoistym. Oznacza to, że nie jest związany z jedną konkretną chorobą czy schorzeniem. Jego występowanie towarzyszy wielu stanom chorobowym. W artykule przedstawiamy 12 głównych powodów występowania opuchlizny na nogach.

Obrzęk, nazywany potocznie opuchlizną, to częsty objaw w przypadku wielu schorzeń i stanów organizmu. Może być spowodowany wieloma czynnikami, a różni się zazwyczaj stopniem nasilenia i rozległością. Każdy obrzęk, który pojawił się bez wyraźnej przyczyny i utrzymuje się dłużej powinien, być skonsultowany z lekarzem. Poniżej przedstawiamy najważniejsze powody powstawania obrzęków nóg.

1. Niewydolność limfatyczna

Obrzęk związany z niewydolnością limfatyczną, nazywany również obrzękiem limfatycznym, wynika z upośledzonej funkcji układu limfatycznego, który jest odpowiedzialny za odprowadzanie płynów z tkanek i utrzymanie równowagi płynowej w organizmie. 

Niewydolność limfatyczna może być spowodowana różnymi czynnikami, takimi jak wrodzone wady układu limfatycznego, uszkodzenia lub usunięcie węzłów chłonnych, infekcje, urazy, nowotwory lub niektóre choroby autoimmunologiczne. 

W przypadku niewydolności limfatycznej, limfa nie jest prawidłowo usuwana i gromadzi się w tkankach, powodując obrzęk.

2. Niewydolność żylna

Obrzęki te wynikają z utrudnionego przepływu krwi. W niewydolności żylnej dochodzi do osłabienia lub uszkodzenia zastawek żylnych, które są odpowiedzialne za zapobieganie cofaniu się krwi. Zaburzenie ich pracy powoduje, że krew nie przepływa prawidłowo i może cofać się, tworząc obrzęk w okolicy stóp i podudzi. Najczęściej jest on widoczny wieczorem, po dłuższym przebywaniu w pozycji siedzącej lub stojącej. Przeważnie po nocy znika. 

3. Zakrzepica

Zakrzepica to stan, w którym tworzy się skrzep krwi wewnątrz naczynia krwionośnego, najczęściej w żyłach. Zakrzep utrudnia prawidłowy przepływ krwi przez żyłę, powodując zastój krwi w obszarze poniżej zakrzepu. Ten zastój prowadzi do wzrostu ciśnienia w żyłach i wycieku płynu z krwi do otaczających tkanek. Efektem tego jest obrzęk, który jest najczęściej widoczny w dolnej kończynie.

4. Zaburzenia hormonalne

Zmiany hormonalne w organizmie mogą mieć wpływ na gospodarkę wodno-elektrolitową oraz funkcjonowanie układu krążenia, co może przyczynić się do powstawania obrzęków. Sytuacje związane z wpływem hormonów na powstawanie opuchlizny obejmują:

• okres menstruacyjny,
• menopauzę,
• hormonalne terapie zastępcze,
• przyjmowanie antykoncepcji hormonalnej.

W przypadku obrzęków związanych ze zmianami hormonalnymi ważne jest monitorowanie objawów i skonsultowanie się z lekarzem.

5. Reakcja alergiczna

Obrzęk może być również skutkiem reakcji alergicznej, zwanej obrzękiem naczynioruchowym. Jest to nagłe i miejscowe obrzęknięcie skóry, tkanki podskórnej lub błon śluzowych, które występuje w wyniku uwalniania substancji chemicznych, takich jak histamina, w odpowiedzi na alergen. 

Obrzęk nóg może być spowodowany np. ukąszeniem owadów. W przypadku tego rodzaju obrzęku zazwyczaj pojawia się również swędzenie i drobna wysypka. 

6. Niewydolność nerek

Niewydolność nerek może mieć różne przyczyny, takie jak uszkodzenia nerek spowodowane przewlekłymi chorobami nerek, infekcje, choroby układu krążenia, a także niektóre czynniki genetyczne lub działanie toksyn.

Ograniczona zdolność nerek do usuwania płynów powoduje, że nadmiar płynów gromadzi się w organizmie, a to z kolei prowadzi do obrzęków, szczególnie w okolicach nóg, stóp i kostek. Niewydolność nerek może również prowadzić do zaburzeń równowagi elektrolitowej, takich jak zwiększone stężenie sodu i zatrzymanie go w organizmie. Nadmiar sodu powoduje retencję wody, co dodatkowo przyczynia się do powstania opuchlizny. 

7. Leki

Obrzęki mogą pojawić się w przypadku długotrwałego leczenia glikokortykosteroidami lub jako efekt uboczny niektórych leków.

8. Otyłość

Otyłość może być jednym z czynników, które predysponują do występowania obrzęków nóg. Obrzęki w obrębie nóg są częstym objawem u osób z nadwagą lub otyłością. Istnieje kilka powiązanych mechanizmów, które mogą przyczyniać się do powstawania obrzęków nóg u osób cierpiących na otyłość:

• zwiększone obciążenie układu limfatycznego,
• zwiększone ciśnienie wywierające nacisk na naczynia krwionośne,
• insulinooporność zaburzająca równowagę płynów,
• niewłaściwa dieta i zatrzymywanie wody w organizmie,
• brak aktywności fizycznej.

9. Ciąża

W czasie ciąży obrzęki są dość powszechne. Do powstania ich przyczyniają się:

• zwiększone obciążenie naczyń krwionośnych na skutek zwiększonej ilości krwi w organizmie kobiety, 
• zwiększone ciśnienie, które jest wynikiem nacisku rosnącego płodu na naczynia,
• zatrzymanie płynów związane z działaniem hormonów,
• nacisk na układ limfatyczny i utrudniony odpływ limfy.

Obrzęki w ciąży zazwyczaj występują w drugim i trzecim trymestrze, gdy rozwój płodu jest największy. 

10. Niewłaściwy styl życia

Praca siedząca lub stojąca przyczynia się do powstawania obrzęków. Przy takich pozycjach krew i limfa mają utrudniony powrót, gdyż muszą przetransportować się przeciwko sile grawitacji. Przy niewydolnych zastawkach i znikomej działalności pompy mięśniowej płyn zostaje w stopach, tworząc obrzęki. 

11. Uraz i miejscowy stan zapalny

Obrzęk po urazie jest powszechnym objawem i jest związany z reakcją obronną organizmu na uszkodzenie tkanek. Główne przyczyny obrzęku po urazie to:

• uszkodzenie naczyń krwionośnych,
• akumulacja krwi w tkankach,
• stan zapalny.

W przypadku urazu najczęściej obok obrzęku pojawia się zaczerwienienie, bolesność i podwyższenie ciepłoty tego miejsca.

12. Dieta

Zbyt duża ilość słonego jedzenia wpływa na zatrzymanie wody w organizmie. 

Obrzęki latem

W lecie również wysokie temperatury mogą być przyczyną obrzęków u niektórych osób. Głównym mechanizmem jest rozszerzenie naczyń krwionośnych i zwiększona przepuszczalność naczyń, co może prowadzić do wycieku płynu do otaczających tkanek i powstawania obrzęków. Więcej pisaliśmy o tym w artykule: Puchnięcie nóg podczas upałów - przyczyny i sposoby łagodzenia letnich obrzęków.