Obrzęk lipidowy (lipodemia) a obrzęk limfatyczny - czym się różnią?

Co mogą oznaczać opuchnięte nogi? Skąd wiadomo, z jakim obrzękiem mamy do czynienia? Jak wygląda leczenie obrzęku lipidowego a jak limfatycznego? Poniżej wyjaśniamy, czym różnią się te schorzenia i co to oznacza dla pacjenta.

Istnieją dwa rodzaje obrzęków, które zwykle są odpowiedzialne za opuchnięcie nóg, ale wymagają nieco innego podejścia w leczeniu. Jest to obrzęk lipidowy (lipodemia) lub limfatyczny. Specjalista nie powinien mieć problemu z ich odróżnieniem, ale dla pacjenta różnice te mogą nie być jasne, dlatego postanowiliśmy przybliżyć oba schorzenia.

Lipodemia a obrzęk limfatyczny – źródło problemu

Obrzęk lipidowy, nazywany też lipodemią lub potocznie - chorobą grubych nóg, to nagromadzenie w nieprawidłowy sposób nadmiaru tłuszczu. Ze względu na niewłaściwą lokalizację komórek tłuszczowych, jego spalenie w tradycyjny sposób, czyli za pomocą diety i ćwiczeń, nie jest możliwe. 

Przyczyna powstawania lipodemii nie jest dokładnie znana, ale jest ona ściśle powiązana ze zmieniającymi się poziomami hormonów. Dotyka ona bowiem niemal wyłącznie kobiet dorosłych, a objawy najczęściej pojawiają się (lub nasilają, jeśli wcześniej były już znane) w okresie dojrzewania, w trakcie ciąży albo dopiero w czasie menopauzy.

Obrzęk limfatyczny to natomiast nagromadzenie w danym obszarze nadmiaru chłonki, spowodowane przez jej nadprodukcję, ograniczenie przepustowości naczyń limfatycznych lub obie te przyczyny. Warto wiedzieć, że obrzęk limfatyczny może pojawić się także wskutek obrzęku lipidowego.

Różnice w objawach obu obrzęków

Na pierwszy rzut oka trudno może być odróżnić te dwa obrzęki osobie, która nie ma wiedzy medycznej. Warto pamiętać, że obrzęk tłuszczowy zawsze pojawia się na obu kończynach. W przypadku nóg najczęściej zaczyna się już od pasa i sięga kostek, choć może też obejmować tylko połowę kończyn. Obrzęk limfatyczny natomiast dużo częściej dotyczy tylko jednej ręki lub nogi, symetryczne pojawienie się problemu jest sporadyczne. 

Drugą istotną różnicą jest powierzchnia skóry. Przy lipodemii od początku nie jest ona równa – wyczuwalne i widoczne są nierówności oraz grudki. W przypadku obrzęku limfatycznego dopiero bardzo zaawansowany stan prowadzi do rogowacenia naskórka, poza tym powierzchnia skóry jest gładka.

Leczenie obrzęków tłuszczowych i limfatycznych

W obu przypadkach zazwyczaj stosuje się leczenie zachowawcze, poprzedzone dokładną diagnozą i analizą danego przypadku. Bardzo rzadko zaleca się liposukcję obrzęku tłuszczowego (która musi zostać wykonana specjalną, bezpieczną dla naczyń limfatycznych techniką), ponieważ po takim zabiegu istnieje ryzyko, że problem powróci z jeszcze większą siłą.

Jedną z najlepiej sprawdzających się metod pracy z obrzękami jest drenaż limfatyczny, czyli masaż uciskowy, przeprowadzany ręcznie przez fizjoterapeutę lub za pomocą specjalnego aparatu do presoterapii.

Taki mechaniczny drenaż można wykonywać również samodzielnie w domu, trzeba jednak skonsultować ze specjalistą parametry, długość i częstotliwość zabiegów.

Bardzo ważnym elementem leczenia są ćwiczenia, nie tylko w gabinecie podczas rehabilitacji, ale także w warunkach domowych, zgodne z otrzymanymi zaleceniami. Tu mogą pojawić się różnice w zależności od rodzaju obrzęku, ale też jego przyczyny i stanu zaawansowania choroby. 

Poza tym pomocna może być umiarkowana aktywność fizyczna, na przykład w postaci spacerów, marszów, ćwiczeń w wodzie czy pływania. 

Efekty terapii pomoże utrzymać odzież kompresyjna. Warto też:

• zwrócić uwagę na dietę, ponieważ przyrost wagi będzie nasilać problemy z obrzękami;
• zadbać o odporność, którą te schorzenia osłabiają; 
• i szczególnie zatroszczyć się o skórę, podatną na uszkodzenia i infekcje, a trudno gojącą się w tych okolicznościach. 

Terapia obrzęków, zarówno limfatycznych, jak i tłuszczowych, zawsze powinna być prowadzona pod kontrolą specjalisty. W wielu przypadkach korzystanie z tzw. domowych metod, będzie jak najbardziej wskazane, ale pod warunkiem, że mówimy o profesjonalnych sposobach, które posiadają działanie udowodnione naukowo.